Open Monumentendag 2021; Rijkszaadeest Stroe herleeft

STROE – Open Monumentendag 2021 (11 september 2021) was de eerste keer dat de Rijkszaadeest weer draaiend kon worden getoond aan het publiek. Op de Open Monumentendag 2010 waren er ook al vrijwilligers in Stroe die wilden dat er wat ging gebeuren. Nu wil de nieuwe stichting doormiddel van een drankstokerij (tje) proberen om de Rijkszaadeest draaiend te blijven houden en regelmatig open te stellen voor rondleidingen.

Rijkszaadeest Stroe is gebouwd in 1913. Aan het einde van de negentiende eeuw werd Staatsbosbeheer opgericht om op nationaal niveau een herbebossingsprogranmma te leiden, met als doel de groeiende zandverstuivingen tegen te gaan en in de toenemende behoefte aan productiehout te kunnen voorzien. De grove den werd bij deze bosaanleg de belangrijkste boomsoort. In speciale eestinrichtingen werd door middel van kunstmatige verwarming uit meestal geïmporteerde kegels zaad gewonnen en geconserveerd. Om voortaan van buitenlands boomzaad onafhankelijk te zijn en toch snel over kwalitatief goed zaad te kunnen beschikken richtte Staatsbosbeheer een Rijkszaadeest op in Stroe.

Er hebben in Nederland voor zover bekend nog vijf andere zaadeesten bestaan waar men naaldbomenkegels verwerkte. De eest in Stroe bevindt zich echter als enige in nog vrijwel onaangetaste staat, zowel wat hoofdvorm als wat eest-installatie betreft. In de jaren vijftig werd de Rijkszaadeest gemoderniseerd, waarbij het eestproces zelf echter ongewijzigd bleef. Zo werd een electrische ontvleugelmachine geplaatst die de handgedreven machine verving en de draaitrommel die tot dan toe middels een fiets zonder wielen werd aangedreven, werd aan een electromotor gekoppeld. De trap tegen de voorgevel werd verwijderd omdat de kegels voortaan via een takelinstallatie naar de zolder werden gehesen. De Rijkszaadeest is sinds eind jaren tachtig niet meer in gebruik.